หลุมดำมวลกลาง (Intermediate-mass Black Hole) เป็นหลุมดำที่มีมวลอยู่ระหว่าง 100 ถึง 10,000 เท่าของมวลดวงอาทิตย์ หลุมดำมวลกลางมักพบอยู่ใจกลางกระจุกดาวทรงกลม ตัวอย่างเช่น กระจุกดาวทรงกลม M4 ที่ใจกลางกาแล็กซีทางช้างเผือกมีหลุมดำมวลกลางที่มีมวลประมาณ 1,000 เท่าของมวลดวงอาทิตย์
หลุมดำมวลกลางเกิดขึ้นจากการรวมตัวกันของหลุมดำขนาดเล็กหลายหลุม หลุมดำมวลกลางอาจเกิดจากการยุบตัวของกลุ่มดาวฤกษ์จำนวนมาก แต่ยังไม่มีหลักฐานที่แน่ชัด
หลุมดำมวลกลางมีผลกระทบต่อกระจุกดาวทรงกลมหลายประการ ดังนี้
ควบคุมการเคลื่อนที่ของดาวฤกษ์
หลุมดำมวลกลางมีแรงโน้มถ่วงมหาศาล ดาวฤกษ์ที่อยู่ใกล้หลุมดำมวลกลางจะโคจรรอบหลุมดำมวลกลางด้วยความเร็วสูง
เป็นแหล่งกำเนิดของรังสีเอกซ์
วัตถุต่างๆ ที่ตกลงสู่หลุมดำมวลกลางจะถูกบีบอัดจนเกิดความร้อนสูง ความร้อนนี้จะถูกปล่อยออกมาในรูปของรังสีเอกซ์
อาจทำให้เกิดคลื่นแรงโน้มถ่วง
การรวมตัวกันของหลุมดำมวลกลางอาจทำให้เกิดคลื่นแรงโน้มถ่วง
นักวิทยาศาสตร์ยังคงศึกษาเกี่ยวกับหลุมดำมวลกลางอยู่อย่างต่อเนื่อง ยังมีอีกหลายสิ่งที่เรายังไม่เข้าใจเกี่ยวกับหลุมดำมวลกลาง คำถามที่ยังคงเป็นปริศนาเกี่ยวกับหลุมดำมวลกลาง เช่น
หลุมดำมวลกลางเกิดขึ้นได้อย่างไร
หลุมดำมวลกลางอาจเกิดจากการรวมตัวกันของหลุมดำขนาดเล็กหลายหลุม หรืออาจเกิดจากการยุบตัวของกลุ่มดาวฤกษ์จำนวนมาก
หลุมดำมวลกลางมีผลกระทบต่อวิวัฒนาการของกระจุกดาวทรงกลมอย่างไร
หลุมดำมวลกลางอาจส่งผลต่อการก่อตัวของดาวฤกษ์ในกระจุกดาวทรงกลม หรืออาจส่งผลต่อโครงสร้างของกระจุกดาวทรงกลม
หลุมดำมวลกลางมีบทบาทสำคัญต่อจักรวาลอย่างไร
หลุมดำมวลกลางอาจเป็นแหล่งกำเนิดของคลื่นแรงโน้มถ่วง หรืออาจส่งผลต่อวิวัฒนาการของจักรวาล
ในอนาคต นักวิทยาศาสตร์หวังว่าจะสามารถเข้าใจหลุมดำมวลกลางได้อย่างสมบูรณ์ เพื่อที่จะได้ทราบบทบาทสำคัญของหลุมดำมวลกลางต่อกระจุกดาวทรงกลมและจักรวาล
